Betekenisinflatie woorden als "Prima" en "Uitstekend"

leenstrafan

leenstrafan

Well-Known Member
Wat mij opvalt bij het commentaar van sportwedstrijden (met name schaatsen, want dat kijk ik nou eenmaal meer) is dat de betekenis van sommige woorden heel erg aan inflatie onderhevig is. Toen ik begin jaren 90 op de basisschool zat, had je zo'n lijstje hoe cijfers zich verhielden tot woorden en als ik het mij goed herinner was 5 “matig” , 6 “voldoende”, 7 “ruim voldoende”, 8 “goed”, 9 “zeer goed” en een 10 was dan “prima” of “uitstekend”.

Toch worden sommige woorden, met name “prima” en “uitstekend” in mijn beleving steeds vaker gebruikt voor prestaties die ik niet per se met een 10 zou beoordelen. Dan wordt er een Nederlandse schaatser vierde bij een wedstrijd en dan spreekt men van “een prima prestatie” of “uitstekend gereden”.

In vergelijking met de miljarden mensen die überhaupt niet kunnen schaatsen en de miljoenen mensen die wel eens op ijzers hebben gestaan is alles wat schaatsers in toernooien als de Wereldbeker doen van enig niveau, zelfs de nummer laatst in de B-groep. Maar als je topsport met topsport vergelijkt is niet elke prestatie “prima” of “uitstekend”.

Klopt mijn observatie? Zijn er goede alternatieven? Geldt dit uiteindelijk voor elk woord, ook buiten de sport? (Je ziet het volgens mij ook vaak bij politiek geladen woorden.) Zomaar even een gedachte die ik met jullie wilde delen. Nu ben ik “oprecht” “geïnteresseerd” in jullie mening.
 
Laatst bewerkt:
als jij "prima" op dezelfde hoogte stelt als "uitstekend", dan is er misschien wel inflatie gaan. Voor mij is "prima" hetzelfde niveau als "ruim voldoende tot goed". En dus kan het best dat er regelmatig een prima race gereden wordt.
 
proeme zei:
als jij "prima" op dezelfde hoogte stelt als "uitstekend", dan is er misschien wel inflatie gaan. Voor mij is "prima" hetzelfde niveau als "ruim voldoende tot goed". En dus kan het best dat er regelmatig een prima race gereden wordt.
Klik om te vergroten...
Dat kan, dat "prima" (uit het Italiaans voor "eerste") al meer inflatie heeft gehad dan "uitstekend". WikiWoordenboek gebruikt trouwens uitstekend als alternatief voor prima.
 
Prima is in mijn optiek een woord dat ook gebruikt kan worden voor een prestatie die goed is voor die specifieke schaatser. De derde plaats van Jan Smeekens gisteren was prima. Uitstekend zou ik toch meer aan een absoluut uitmuntende prestatie koppelen, zoals het baanrecord van Patrick Roest in Thialf.
 
Als ik het in cijfers om zou zetten is prima voor mijn gevoel een 7, uitstekend een 8 of een 9 (goed zit er nog tussen). Roest in Thialf was nog wel een stap hoger dan uitstekend, dan komen termen als perfect en geweldig om de hoek kijken.

Om kort te gaan: het is voor mij logisch als 60% van het veld een prima race rijdt en er meerdere zijn met een uitstekende race. Daarbij vergelijk je ook altijd met hun eigen mogelijkheden. Voor L. De Jong is een 38,5 misschien wel een uitstekende race terwijl het voor Kodaira een verprutste race is.
 
leenstrafan zei:
Wat mij opvalt bij het commentaar van sportwedstrijden (met name schaatsen, want dat kijk ik nou eenmaal meer) is dat de betekenis van sommige woorden heel erg aan inflatie onderhevig is. Toen ik begin jaren 90 op de basisschool zat, had je zo'n lijstje hoe cijfers zich verhielden tot woorden en als ik het mij goed herinner was 5 “matig” , 6 “voldoende”, 7 “ruim voldoende”, 8 “goed”, 9 “zeer goed” en een 10 was dan “prima” of “uitstekend”.

Toch worden sommige woorden, met name “prima” en “uitstekend” in mijn beleving steeds vaker gebruikt voor prestaties die ik niet per se met een 10 zou beoordelen. Dan wordt er een Nederlandse schaatser vierde bij een wedstrijd en dan spreekt men van “een prima prestatie” of “uitstekend gereden”.

In vergelijking met de miljarden mensen die überhaupt niet kunnen schaatsen en de miljoenen mensen die wel eens op ijzers hebben gestaan is alles wat schaatsers in toernooien als de Wereldbeker doen van enig niveau, zelfs de nummer laatst in de B-groep. Maar als je topsport met topsport vergelijkt is niet elke prestatie “prima” of “uitstekend”.

Klopt mijn observatie? Zijn er goede alternatieven? Geldt dit uiteindelijk voor elk woord, ook buiten de sport? (Je ziet het volgens mij ook vaak bij politiek geladen woorden.) Zomaar even een gedachte die ik met jullie wilde delen. Nu ben ik “oprecht” “geïnteresseerd” in jullie mening.
Klik om te vergroten...

Iedereen heeft zijn/haar eigen definitie van waardebeoordelingen.
Dat men aan de behaalde cijferresultaten een bepaalde beoordeling geeft zegt niets over andere vormen van beoordelingen van dezelfde strekking.
Voor mensen die bijv slecht in rekenen zijn en die dan een 6 weten te halen voor een rekentoets vinden dat een prima of zeer goed resultaat terwijl voor de echte rekenaars dat waarschijnlijk maar een matige prestatie zou zijn geweest.
Alles is vaak zeer subjectief.
 
Monique zei:
Bij mij op de lagere school was een 10 “uitmuntend” en niet prima of uitstekend. Dit was in de jaren 70 en begin 80.
Klik om te vergroten...

Bij ons was 'prima' ook zeker niet gelijk aan een 10 (een 10 was 'uitmuntend'), eerder aan iets tussen 'goed' en 'zeer goed' in. Ik geloof niet dat 'prima' officieel werd gebruikt bij ons, hoewel het wel eens door de juffen/meesters erbij werd geschreven, en dat was dan meestal als je een 8 of 9 haalde maar niet bij een specifiek cijfer :)

Edit: gevoelsmatig vind ik zowel 'uitstekend' als 'prima' niet bij een 10 passen trouwens, hooguit bij een 9, met 'uitstekend' net wat beter dan 'prima'. Maar goed, misschien zit er ook wat regionale variatie in het gebruik van deze termen. Bij mij komt mijn begrip voort uit het land tussen Maas en Waal iig.

Oh en mijn lagere school was van 86-92
 
Nou ik het zo allemaal lees, misschien dat de 10 inderdaad wel afgekort werden tot U of P, maar dan niet Uitstekend of Prima, maar Uitmuntend en Perfect betekenden. Dan is prima een woord dat alsnog wel de oorspronkelijke betekenis (van "eerste") verloren heeft, maar al langer een synoniem is voor "goed" of "redelijk goed".

Ik weet niet precies wat de oorzaak is van dit soort verschuivingen, maar soms gebruiken mensen termen steeds meer op een bepaalde manier, waardoor die ook op een andere manier wordt opgevat. Een voorbeeld is dat als je zegt "Matteo en ik zijn nooit goede vrienden geweest", dat iedereen dat leest/hoort als "Matteo en ik mogen elkaar niet/haten elkaar/proberen elkaar te ontlopen", terwijl het letterlijk ook kan betekenen "Matteo en ik zijn al een paar jaar vage kennissen van elkaar, die elkaar af en toe tegenkomen, maar nooit één-op-één afspreken". Hierdoor moet je weer nieuwe formuleringen verzinnen en die raken dan ook weer besmet etc. Als iedereen altijd maar alles "geweldig", "prima" en "uitstekend" vindt, dan raken die woorden langzaam hun betekenis kwijt.
 
leenstrafan zei:
Nou ik het zo allemaal lees, misschien dat de 10 inderdaad wel afgekort werden tot U of P, maar dan niet Uitstekend of Prima, maar Uitmuntend en Perfect betekenden. Dan is prima een woord dat alsnog wel de oorspronkelijke betekenis (van "eerste") verloren heeft, maar al langer een synoniem is voor "goed" of "redelijk goed".

Ik weet niet precies wat de oorzaak is van dit soort verschuivingen, maar soms gebruiken mensen termen steeds meer op een bepaalde manier, waardoor die ook op een andere manier wordt opgevat. Een voorbeeld is dat als je zegt "Matteo en ik zijn nooit goede vrienden geweest", dat iedereen dat leest/hoort als "Matteo en ik mogen elkaar niet/haten elkaar/proberen elkaar te ontlopen", terwijl het letterlijk ook kan betekenen "Matteo en ik zijn al een paar jaar vage kennissen van elkaar, die elkaar af en toe tegenkomen, maar nooit één-op-één afspreken". Hierdoor moet je weer nieuwe formuleringen verzinnen en die raken dan ook weer besmet etc. Als iedereen altijd maar alles "geweldig", "prima" en "uitstekend" vindt, dan raken die woorden langzaam hun betekenis kwijt.
Klik om te vergroten...
tsja, taal ontwikkelt zich. Pak maar eens een boek van 100 jaar geleden... Dat is ander Nederlands dan tegenwoordig.
 
Dan is er ook nog de vraag waar prima en uitstekend op slaan. Je kan een prima opening rijden en een uitstekende eerste binnenbocht draaien, maar als je dan een dramatische tweede bocht hebt, komt er alsnog een matige tijd uit.
 
Volgens mij draaien we in een cirkeltje.

pri·ma (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)
1 - uitstekend
-----------------
uit·ste·kend (bijvoeglijk naamwoord)
1 - vooruit- of omhoogspringend

uit·ste·kend (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)
1 - voortreffelijk
-----------------
voor·tref·fe·lijk (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)
1 - bijzonder goed; = uitstekend
 
JaapvdB zei:
Volgens mij draaien we in een cirkeltje.

pri·ma (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)
1 - uitstekend
-----------------
uit·ste·kend (bijvoeglijk naamwoord)
1 - vooruit- of omhoogspringend

uit·ste·kend (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)
1 - voortreffelijk
-----------------
voor·tref·fe·lijk (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)
1 - bijzonder goed; = uitstekend
Klik om te vergroten...

Dan wel een cirkeltje met 2 x 100 meter rechtdoor ertussen mag ik hopen?;)
 
Volgens mij is het vooral Erik van Dijk die strooit met "uitstekend", "goed" en "prima" alsof hij een Piet met een overvolle zak pepernoten is.
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top