1976
Kon niet slapen. waarom weet ik niet, maar mijn gedachten gingen naar Hans van Helden. Een kruising tussen Bergsma en Veldkamp uit de jaren 70. Jaren voordat hij naar Frankrijk verhuisde en in 1984 nog winnaar was van de 1500m op het EK, in 1988 nog op de OS reed en ook nog een afstandsmedaille pakte op de 10 in Alma Ata op het door Eric Flaim gewonnen spook-WK.
1976, een jaar vol sensatie, hoogte- en dieptepunten. Ik was 12, maar al volledig in de schaatscijfers ondergedompeld. De Volkskrant als meest uitgebreide bron van wedstrijden aan de andere kant van de wereld.
Ik maak het seizoen nog iets langer. In maart/april van het jaar ervoor een recordregen uit Medeo (Kulikov, Averina, etc.) week in week uit tot diep in april. 1 jaar voor de spelen van 76, al hadden die nog niet de uitstraling van de laatste 25 jaar. Herfst 1975, Sippie Tichelaar, onze super-stayer stopt met schaasten uit onvrede met de schaatsbond. Won zowat elke 3km sinds '72. November, Nederland wordt er compleet af gereden in de jaarlijkse interland tegen de noorse mannen. Niet alleen achter de 4 s-en, maar hier en daar ook nog achter de reserves. Iets met nieuwe pakken. De russen krijgen er ook van langs in hun interland met de noren. Op het EK in januari, andermaal 4 s-en voor Hans van Helden. Dan krijgen wij in Davos/Inzell ook de pakken (Krienbuhl) en we rijden in een keer weer tijden, waarmee je niet hoefde te wanhopen. Hans van Helden rijdt in Davos zelfs nog een wereldrecord op de 5km (7.07)
De spelen in Innsbruck. Nederland doet weer mee, althans bij de mannen. En zelfs daar kwantiatief minimaal, aangezien Harm Kuipers gestopt is, Eppie Bleeker gebeleseerd was (?), Jos Valentijn niet mag starten vanwege een weekend prof zijn in 74 en op het laatste moment worden de stayers Jan Derksen en Klaas Vriend ziek. En dus afgezien van een knappe 6e plek van Jan Bazen op de 500m moest het komen van Hans van Helden en Piet Kleine. En dat deden beide heren dan ook!
5000m, Sneeuwval met dweil om de rit. Als snel is duidelijk dat de maanen in de tweede rit na de dweil kansloos zijn. Dus wordt Hans van Helden slechts derde, achter Stensen en Kleine. 1500m, Storholt en Kondakov rijden tegen elkaar naar goud en zilver in een rit met veel minder wind dan de rit waarin Hans van Helden naar het brons rijdt. 1000m, Alles (o.a. Safronov) wat na de dweil rijdt is volstrekt kansloos, als het ijs pap wordt, Hans van Helden wordt netjes 5e (al zou hij bij het wk sprint later in West-Berlijn beide 1000 meters winnen). En dan de 10km, eindelijk zit het mee. Wereldrecordhouder Sten Stensen wordt 2e voor Hans van Helden. Piet Kleine, zweeft over een licht besneeuwde ijsbaan naar goud en zelfs bijna in een nieuw wereldrecord en haalt tegenstander Ivanov 2 x in, dezelfde Ivanov die een jaar eerder bijna nog 24s goed maakte op Harm Kuipers, op de afsluitende 10km op het WK, en net te kort kwam om de wereldtitel op te pikken. Zouden de heren al gedroomd hebben van binnenbanen?
Na de spelen, nog een bijna wereldrecord van Van Helden en Kleine in Inzell, een wk waarop ik zo terugkom, nog meer wereldrecords van Hans (1.55 op de 1500m) en Piet (7.04 en 7.02 op de 5km en op de 10, de grote en kleine vierkamp) in Inzell en Medeo (drielandenwedstrijd met noren en russen). Verder nog een wk sprint, waarin Hans van Helden dus de beide 100m meters won en 4e werd in eindklassement, maar dat tocht echt de boeken in ging als hoe-ik-geef-ik-de wereldtitel-uit handen-na mijn-1e plaats-na drie afstanden-met mijn favoriete afstand-nog voor de boeg. Antwoord, ik maak drie (!!!) valse starts. Was getekend, Jos Valentijn.
Het hoogtepunt voor mij was toch het allround wk in Heerenveen, twee weken na de spelen. Van Helden staat na 1 dag op kop, met een 7.08 (bijna WR). De verwachting is dat hij op de 2e dag uitloopt op de mijl en de schade beperkt houdt op de 10. Hans zake op dag twee compleet door het ijs. Piet wint beide afstanden en Hans eindigt nog na Sten Stensen als 3e in het eindklassement, twee plekken voor ene 16-jarige Eric Heiden (won de 500m). Ofschoon 12, snapte ik er niets van. Hoe kon dit zo mis zijn gegaan?
Jaren later hoorde ik het gerucht dat Hans, onverwachts naar huis was gereden op de zaterdagavond en daar thuis een tafereel aantrof wat het schaatsen zeg maar wat minder belangrijk maakte. Ik was blij dat er een reden was, dat mijn held had verzaakt. Ik was waarschijnlijk de enige...
1976 een bijzonder schaatsjaar met als rode draad de man die inderdaad geen grote prijs won